Zdobywcy. Ludzie, szczyty, wyprawy

Górskie życiorysy, czyli przekraczanie kolejnych Granic

Coraz częściej wśród książek górskich pojawiają się prawdziwe edytorskie perełki. A że zbliżają się święta, tym razem polecamy wyjątkowej urody opracowanie „Zdobywcy. Ludzie, szczyty, wyprawy”. To publikacja idealna na prezent, ale też niezastąpione źródło informacji.

Wyniosłe góry przez tysiąclecia pozostawały bezludne, zapuszczano się w nie tylko w razie absolutnej konieczności. Wiadomo jednak, że wysokie przełęcze ludzie przekraczali już 5 tysięcy lat temu. Sprzed tylu lat pochodzą bowiem zwłoki mężczyzny, które odnaleziono w Alpach na wysokości 3 tysięcy metrów. Kimkolwiek był Ötzi, bo tak go nazwano, wyruszył w góry dobrze przygotowany. Nie zabiły go ekstremalne warunki, lecz inny człowiek.

Od opowieści o niezwykłym odkryciu „pierwszego znanego alpinisty w historii” rozpoczyna się książka „Zdobywcy”. Słynny Hannibal, wódz, który przeprowadził armię przez Alpy, to czasy znacznie nam już bliższe: „tylko” 218 r. p.n.e. Na następnych śmiałków, gotowych zmierzyć się z przeprawą przez góry, trzeba było czekać kolejne wieki. Niebosiężne szczyty długo uważano za siedzibę bóstw lub potworów. Budziły raczej odrazę niż zainteresowanie. Wysokogórski entourage doczekał się bardziej naukowego spojrzenia dopiero w XVIII w., kiedy lęk przed niebotycznymi wierzchołkami osłabł na tyle, by eksploracyjna machina mogła ruszyć na dobre. O tym, a przede wszystkim o pasjonatach wykraczających poza swoje czasy

przeczytacie w „Zdobywcach”. Niezwykłych biografii, frapujących odkryć i nieznanych faktów jest w tej publikacji mnóstwo.

Uściślijmy jednak, że nie jest to książka beletrystyczna. To wspaniale ilustrowane opracowanie, rodzaj leksykonu, w którym historię wspinaczki wysokogórskiej rozpisano na ponad sto życiorysów: „od pionie- rów po największe gwiazdy współczesnego himalaizmu i alpinizmu”. Dołożono do tego niezwykle ciekawe rozkładówki poświęcone ewolucji sprzętu alpinistycznego, portrety najsłynniejszych szczytów świata i przekrojowe tematy dotyczące m.in. symboliki gór i wpływu wysokogórskiego otoczenia na różne dziedziny sztuki. Wszystko to złożyło się na barwny fresk opowiadający o „nieokiełznanej chęci poszerzania horyzontów i przekraczania własnych ograniczeń”.

Trzeba przyznać, że „Zdobywcy” robią wrażenie. Nie tylko graficznym rozmachem, ale też rozległością wiedzy, którą proponują. Monografia powstała we współpracy z Królewskim Towarzystwem Geograficznym oraz Alpine Clubem. Jest wynikiem pracy całego sztabu osób, znawców tematu, którzy „skrupulatnie sprawdzali fakty, wyszukiwali zdjęcia i dzielili się swoim bezcennym doświadczeniem”. Napisanie tak przekrojowego i bogatego w wiadomości dzieła bez wątpienia przekraczałoby siły jednego człowieka. Zapewne też nie przyniosłoby wtedy tak spektakularnego rezultatu.

„Zdobywcy” to książka do wielokrotnego wertowania i podziwiania, ciągłego podczytywania, sprawdzania faktów. Edytorski majstersztyk o kapitalnym znaczeniu poznawczym.

Recenzja z wydania nr 9 listopad 2020